فیبرهای خوراکی یا الیاف خوراکی پلیساکاریدهای ساختاری و ذخیرهای گیاهان به همراه لیگنین میباشند که در برابر هیدرولیز (آبکافت) آنزیمی معده و رودهٔ کوچک مقاوم اند و در رودهٔ بزرگ بهطور کامل یا جزئی تخمیر میشوند.
فیبر رژیمی شامل پلیساکاریدها، الیگوساکاریدها، لیگنین و مواد گیاهی وابسته است. در حقیقت فیبرهای خوراکی موادی هستند که توسط بدن انسان قابل هضم نمیباشند و موجب تسهیل در هضم غذا و بهبود عملکرد دستگاه گوارش خواهند شد.
فیبرهای خوراکی به دو گروه فیبرهای محلول و نامحلول طبقهبندی میشوند. فیبرهای محلول توانایی تشکیل ژل داشته یا به عنوان قوام دهنده عمل مینمایند در حالی که فیبرهای نامحلول خاصیت هیگروسکوپیک قوی داشته بهطوری که میتوانند تا ۲۰ برابر وزن خود آب جذب نمایند. فیبر رژیمی دارای فواید فیزیولوژیک ویژهای در بدن میباشد.
دریافت فیبر باعث کاهش خطر بروز بیماریهای مختلف مانند دیابت، بیماریهای قلبی و سرطان کولون میگردد و مصرف محصولات غذایی فاقد فیبر خطر بروز این بیماریها را افزایش داده و در طولانی مدت میتواند منجر به بروز فشار خون، بیماریهای قلبی و عروقی، یبوست و حتی سرطان کولون گردد.
فیبرهای محلول در کاهش چربی و قند خون و در پیشگیری از برخی بیماریهای قلبی و عروقی نقش اصلی را ایفا میکنند و فیبرهای نامحلول در کاهش یبوست، سرطان روده و برخی اختلالات دیگر مؤثر میباشند؛ به همین دلیل، مصرف روزانه ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر خوراکی از سوی بسیاری از گروههای نظارتی بینالمللی پیشنهاد میشود.
فیبرهای رژیمی علاوه بر اثرات مفیدی که بر سلامتی دارند، به دلیل ویژگیهای عملکردی مناسب نظیر جذب آب، جذب روغن و افزایش ویسکوزیته، در صنایع غذایی نیز کاربرد گستردهای دارند. فیبرها به عنوان جایگزین چربی در محصولات گوشت، غنی کنندهٔ نان و محصولات پخت و کنترل کنندهٔ کریستالیزاسیون در بستنی و محصولات لبنی استفاده میشوند. آبمیوه، مربا و سوپ از دیگر محصولات غنی شده با فیبر رژیمی هستند.